Spółka akcyjna to jedna z form prowadzenia działalności gospodarczej, przeznaczona przede wszystkim dla dużych przedsiębiorstw z wysokim zapotrzebowaniem na kapitał inwestycyjny.
Jak każda spółka – ma swoje wady i zalety, o których szczegółowo pisaliśmy w naszym wpisie „Wady i zalety spółki akcyjnej”.
Jeśli chcesz zacząć prowadzić działalność w formie spółki akcyjnej, ale nie wiesz od czego zacząć, to ten artykuł będzie dla Ciebie pomocny. Dzięki lekturze dowiesz się jak założyć spółkę akcyjną, co musi zawierać statut spółki, jakie organy występują w spółce akcyjnej, jak wygląda jej kapitał zakładowy, a także jak przebiega proces likwidacji spółki akcyjnej.
Założycielem spółki akcyjnej może być jedna osoba lub większa liczba osób: fizycznych, prawnych lub jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, które posiadają zdolność prawną. Jedynym ograniczeniem jest brak możliwości zawiązania spółki akcyjnej wyłącznie przez jednoosobową spółkę z o.o.
Aby założyć spółkę akcyjną należy pamiętać o wykonaniu czterech podstawowych kroków, czyli o:
Akt założycielski
Zawiązanie spółki akcyjnej oznacza konieczność zawarcia umowy założycielskiej (aktu założycielskiego) oraz podpisania jej przez założycieli spółki. Akt założycielski jest podstawą funkcjonowania spółki akcyjnej i jej organów. To właśnie w nim akcjonariusze zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu poprzez wniesienie wkładów oraz współdziałanie.
Co istotne akt założycielski musi zostać sporządzony w formie aktu notarialnego:
- w jednym egzemplarzu – gdy akcjonariuszami mają być sami założyciele spółki,
- w więcej niż w jednym egzemplarzu – w przypadku, gdy akcjonariuszy ma być więcej aniżeli założycieli lub gdy do zawiązania spółki konieczne są dodatkowe czynności (np. wkład niepieniężny).
Statut spółki
Jest to główny element umowy założycielskiej. Statut zawiera postanowienia, które określają
m. in. organizację spółki, prawa udziałowe akcjonariuszy. Wiąże on wszystkich akcjonariuszy, a więc również tych, który nabyli akcje spółki wtórnie i nie wyrazili zgody na takie brzmienie statutu.
Zgodnie z ustawą statut spółki akcyjnej musi określać:
- firmę i siedzibę spółki,
- przedmiot działalności spółki,
- czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
- wysokość kapitału zakładowego,
- wartość nominalną akcji i ich liczbę ze wskazaniem, czy akcje są imienne, czy na okaziciela,
- nazwiska i imiona albo firmy założycieli,
- liczbę członków zarządu i rady nadzorczej, albo liczbę ich minimalną i maksymalną.
Dodatkowo, poza tymi postanowieniami statut powinien zawierać postanowienia, pod rygorem bezskuteczności wobec spółki:
- dotyczące liczby i rodzajów uczestnictwa w zysku lub podziale majątku spółki oraz związanych z nimi praw,
- związane z akcjami oraz obowiązki świadczenia na rzecz spółki poza obowiązkiem wpłacania należności za akcje,
- dotyczące warunków i sposobu umorzenia akcji,
- dotyczące ograniczania rozporządzaniem akcjami imiennymi,
- dotyczące uprawnień osobistych przyznanych akcjonariuszom,
- określające przybliżoną wielkość wszystkich kosztów poniesionych lub obciążających spółkę w związku z jej utworzeniem.
Spółka akcyjna w organizacji
Po zawiązaniu spółki akcyjnej, czyli po objęciu akcji w całości, ale przed wpisem do rejestru przedsiębiorców KRS powstaje spółka akcyjna w organizacji.
Spółka w organizacji posiada zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych. Oznacza to, że może we własnym imieniu nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozwaną. Spółkę w organizacji reprezentuje zarząd, a do chwili jego powołania – ogół założycieli.
Spółka akcyjna w organizacji posiada własny majątek, którego wyłącznym właścicielem jest organizująca się spółka. Jest to więc majątek odrębny od majątku akcjonariuszy.
Wniesienie wkładu na pokrycie kapitału zakładowego jest kolejnym koniecznym elementem przy zakładaniu spółki akcyjnej. Akcjonariusze mogą wnieść wkłady w formie pieniężnej lub niepieniężnej, czyli aportem.
Co bardzo ważne, kapitał zakładowy w spółce akcyjnej powinien wynosić co najmniej 100.000 zł, a wartość nominalna akcji nie może być niższa niż 1 grosz!
Pamiętaj również o tym, że:
Każda spółka, a więc także spółka akcyjna, musi mieć swoje organy. W momencie, w którym masz już zawiązaną spółkę i posiadasz kapitał zakładowy, musisz powołać zarząd spółki oraz radę nadzorczą spółki akcyjnej.
Zarząd spółki akcyjnej
Zarząd przede wszystkim kieruje bieżącą działalnością spółki i reprezentuje ją na zewnątrz. Jest odpowiedzialny za podejmowanie decyzji – na przykład gospodarczych lub operacyjnych (zwołuje walne zgromadzenie czy reprezentuje spółkę przed sądem).
Reprezentacja spółki przez zarząd polega na dokonywaniu i przyjmowaniu czynności prawnych w imieniu spółki wobec osób trzecich. Co do zasady, każdy członek zarządu ma prawo reprezentować spółkę, ale może to być także syndyk, kurator, pełnomocnik czy prokurent.
Co istotne, członków zarządu powołuje i odwołuje rada nadzorcza, o ile statut nie stanowi inaczej. Zarząd oczywiście może być jednoosobowy lub wieloosobowy. Mogą to być osoby wybrane spośród akcjonariuszy lub spoza ich grona.
Członkiem zarządu może być tylko osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych, a jego kadencja nie może być dłuższa niż 5 lat.
Rada nadzorcza
Rada nadzorcza pełni niezwykle istotną rolę w spółce akcyjnej, ponieważ sprawuje nadzór nad działalnością spółki. Rada nadzorcza zawsze składa się z co najmniej 3 członków, powoływanych i odwoływanych przez walne zgromadzenie akcjonariuszy, o ile statut spółki nie stanowi inaczej. Kadencja członka rady nadzorczej nie może być dłuższa niż 5 lat.
Do najważniejszych kompetencji walnego zgromadzenia należy przede wszystkim podejmowanie uchwał dotyczących:
- rozpatrzenia i zatwierdzania sprawozdania zarządu z działalności spółki,
- udzielanie absolutorium członkom organów spółki z wykonywania przez nich obowiązków,
- nabycia i zbycia nieruchomości, użytkowania wieczystego lub udziału w nieruchomości,
- decyzji co do dalszego istnienia spółki,
- zmiany statutu spółki.
Walne zgromadzenie akcjonariuszy
W tym miejscu warto wspomnieć o jeszcze jednym organie również występującym w spółce akcyjnej, a więc o walnym zgromadzeniu akcjonariuszy.
W walnym zgromadzeniu, prawo uczestnictwa przysługuje:
Uczestnictwo w walnym zgromadzeniu jest prawem, a nie obowiązkiem akcjonariusza, o czym
warto pamiętać. Walne zgromadzenie odbywa się w siedzibie spółki, chyba że statut stanowi inaczej. Organ ten podejmuje decyzje w formie uchwał.
Do najważniejszych kompetencji walnego zgromadzenia możemy zaliczyć m. in.:
- powoływanie i odwoływanie członków rady nadzorczej,
- odwołanie lub zawieszenie w czynnościach członka zarządu,
- ustalanie wynagrodzenia dla członków zarządu,
- dokonywanie zmian w statucie spółki,
- podejmowanie decyzji w zakresie podwyższenia lub obniżenia kapitału zakładowego,
- decydowanie o zmianie przedmiotu działalności spółki bądź o połączeniu spółki z inną spółką.
Możemy wyróżnić dwa rodzaje walnego zgromadzenia:
Jak zarząd zwołuje walne zgromadzenie? Co do zasady:
– poprzez ogłoszenie dokonane w MSiG co najmniej na trzy tygodnie przed terminem walnego zgromadzenia. W ogłoszeniu należy oznaczyć datę, godzinę i miejsce walnego zgromadzenia oraz szczegółowy porządek obrad. W przypadku zamierzonej zmiany statutu powołać należy dotychczas obowiązujące postanowienia, jak również treść projektowanych zmian lub
– za pomocą listów poleconych lub przesyłek nadanych pocztą kurierską, wysłanych co najmniej dwa tygodnie przed terminem walnego zgromadzenia, lub
– pocztą elektroniczną na adres wskazany w rejestrze akcjonariuszy albo za pisemną zgodą akcjonariusza na wskazany przez niego inny adres poczty elektronicznej.
Jeżeli zgromadzenie zostało poprawnie zwołane, jest ważne bez względu na liczbę reprezentowanych na nim akcji (jeżeli postanowienia statutu nie stanowią inaczej).
Ostatnim krokiem koniecznym do założenia spółki akcyjnej jest jej rejestracja w Krajowym Rejestrze Sądowym. Wniosek o wpis do spółki do KRS należy złożyć w terminie 6 miesięcy od dnia sporządzenia statutu spółki. Z chwilą wpisu do KRS spółka uzyskuje osobowość prawną.
Zgłoszenie spółki akcyjnej do sądu rejestrowego powinno zawierać:
Do zgłoszenia spółki należy dołączyć:
Jednoosobowa spółka akcyjna
Należy mieć świadomość, iż Kodeks spółek handlowych dopuszcza możliwość założenia jednoosobowej spółki akcyjnej. Trzeba przyznać, że jest to zdecydowanie rzadko wybierana przez przedsiębiorców forma prowadzenia działalności gospodarczej.
Jednoosobowa spółka akcyjna, jak sama nazwa wskazuje charakteryzuje się tym, że wszystkie akcje należą do jednego akcjonariusza. Akcjonariusz ten samodzielnie wykonuje wszystkie uprawnienia przeznaczona dla walnego zgromadzenia.
Zapamiętaj! W przypadku jednoosobowej spółki akcyjnej:
Czy spółka akcyjna musi prowadzić stronę internetową?
Co istotne, a z czego wiele osób nie zdaje sobie z tego sprawy, polskie prawo nakłada na spółki akcyjne i komandytowo-akcyjne obowiązek w postaci posiadania strony internetowej. Innymi słowy, każda spółka akcyjna i komandytowo-akcyjna musi mieć swoją witrynę w Internecie.
Co powinno znajdować się na stronie internetowej spółki akcyjnej?
Wśród podstawowych informacji, które muszą znaleźć się na stronie internetowej spółki akcyjnej możemy wskazać:
Ustawa przewiduje również konieczność umieszczenia na stronie internetowej odpowiedniej zakładki / sekcji przeznaczonej do komunikacji z akcjonariuszami. We wspomnianej zakładce / sekcji powinny znajdować się ogłoszenia dot. aspektów decyzyjnych lub ekonomicznych dla akcjonariuszy, chodzi m. in. o:
Z pewnością trzeba pamiętać o powyższym obowiązku, a także na bieżąco aktualizować dane zamieszczane na stronie internetowej spółki akcyjnej, dbać o rzetelność i prawidłowość jej prowadzenia.
Jak zlikwidować spółkę akcyjną?
Likwidacja spółki akcyjnej oznacza rozwiązanie umowy powołującej spółkę do życia i ustanie jej bytu prawnego. Należy mieć na uwadze, iż rozwiązanie spółki akcyjnej może mieć miejsce dopiero po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego i wykreśleniu spółki z KRS.
Otwarcie likwidacji spółki akcyjnej
Cały proces likwidacji spółki rozpoczyna otwarcie likwidacji. Ma ono miejsce z dniem uprawomocnienia się orzeczenia o rozwiązaniu spółki przez sąd lub podjęcie przez walne zgromadzenie uchwały o rozwiązaniu spółki. Oczywiście rozwiązanie spółki akcyjnej może nastąpić z różnych powodów. Kodeks spółek handlowych dopuszcza rozwiązanie spółki
w razie:
- zaistnienia przyczyn, które przewidziane zostały w statucie,
- uchwały walnego zgromadzenia akcjonariuszy o rozwiązaniu spółki,
- uchwały walnego zgromadzenia akcjonariuszy w przedmiocie przeniesienia siedziby spółki za granicę RP,
- ogłoszenia upadłości spółki akcyjnej,
- z innych przyczyn przewidzianych w przepisach prawa.
Co bardzo ważne, rozwiązanie spółki akcyjnej następuje dopiero po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego. Aczkolwiek likwidacji nie wszczyna się, jeżeli przyczyną rozwiązania spółki jest ogłoszenie upadłości. Wówczas do rozwiązania spółki akcyjnej dochodzi z chwilą zakończenia postępowania upadłościowego.
Z chwilą otwarcia likwidacji, spółka występuje pod dotychczasową firmą z dodatkowym oznaczeniem „w likwidacji”. Dodatkowo zamiast członków zarządu w spółce zaczynają działać likwidatorzy, którzy w okresie likwidacji reprezentują spółkę. Likwidatorami zazwyczaj są członkowie zarządu, aczkolwiek nie ma przeszkód, aby likwidatorem została inna osoba – statut spółki bądź uchwała walnego zgromadzenia akcjonariuszy może stanowić inaczej. Dowolność w tym zakresie jest ograniczona w przypadku, gdy o likwidacji orzeka sąd, wówczas może on ustanowić likwidatorów.
Zgłoszenie likwidacji spółki do KRS
Przeprowadzenie likwidacji spółki akcyjnej wiąże się z koniecznością zgłoszenia do KRS informacji: o otwarciu likwidacji spółki akcyjnej, o osobach i adresach likwidatorów oraz reprezentacji spółki w trakcie likwidacji.
Przepisy przewidują także obowiązek sporządzenia i zatwierdzenia bilansu otwarcia likwidacji w Monitorze Sądowym i Gospodarczym wraz z wezwaniem wierzycieli spółki do zgłaszania przysługujących im względem spółki wierzytelności w terminie 6 miesięcy od dnia ostatniego ogłoszenia.
Likwidacja spółki akcyjnej – przebieg
Likwidacja spółki akcyjnej pociąga za sobą zakończenie wszystkich bieżących spraw spółki, w tym ściągnięcie wierzytelności, spłacenie długów oraz spieniężenie majątku spółki. Co istotne,
w trakcie postępowania likwidacyjnego nowe interesy spółki mogą być prowadzone tylko i wyłącznie w zakresie niezbędnym do zakończenia spraw, które już się toczą.
W okresie likwidacji obowiązuje całkowity zakaz wypłacania akcjonariuszom zysku oraz niedopuszczalny jest podział majątku spółki przed spłaceniem jej wszystkich zobowiązań.
Ustawa przewiduje pewną ochronę wierzycieli w toku postępowania likwidacyjnego. Mianowicie, jeżeli kapitał zakładowy spółki nie został wpłacony całkowicie, a majątek spółki nie wystarcza na pokrycie jej zobowiązań, to likwidatorzy powinni od każdego akcjonariusza ściągnąć wpłaty w wysokości, która pozwalałaby na pokrycie zobowiązań, począwszy od akcjonariuszy posiadających akcje nieuprzywilejowane co do podziału majątku.
Podział majątku spółki akcyjnej w likwidacji
Podział między akcjonariuszy majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli będzie mógł nastąpić dopiero po upływie roku od ogłoszenia o otwarciu likwidacji
i wezwaniu wierzycieli.
Podział dokonywany jest proporcjonalnie do dokonanych przez akcjonariuszy wpłat na kapitał zakładowy. Jeśli w spółce są akcje uprzywilejowane co do podziału majątku, to w pierwszej kolejności zaspokojone powinny być właśnie te akcje, proporcjonalnie do wysokości dokonanych wpłat na te akcje. Pozostała po tym podziale nadwyżka w majątku spółki dzieli się pomiędzy wszystkie akcje proporcjonalnie do dokonanych przez akcjonariuszy wpłat na kapitał zakładowy.
Wierzyciele, którzy nie zgłosili swoich roszczeń w terminie wskazanym w ogłoszeniu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym ani nie byli spółce znani mogą żądać zaspokojenia należności z majątku spółki jeszcze niepodzielonego, a więc do dnia podziału majątku. W takiej sytuacji akcjonariusze, którzy otrzymali przypadającą im część majątku nie będą zobowiązani do zaspokojenia spóźnionych wierzycieli.
Zakończenie likwidacji spółki akcyjnej
Po wykonaniu wyżej wskazanych czynności likwidacyjnych, do zakończenia likwidacji spółki akcyjnej, konieczne jest sporządzenie sprawozdania finansowego. Musi ono zostać ogłoszone
w siedzibie spółki oraz zatwierdzone przez walne zgromadzenie. Często zdarza się, że walne zgromadzenie nie odbywa się w tym celu, najczęściej z powodu braku kworum, wówczas likwidatorzy mogą dokonać ogłoszenia w siedzibie spółki oraz złożyć wniosek o wykreślenie spółki, bez zatwierdzenia sprawozdania likwidacyjnego.
Ostatnim krokiem w procesie likwidacji spółki akcyjnej jest złożenie wniosku do sądu o wykreślenie spółki z rejestru przedsiębiorców. Rozwiązania następuje z chwila wykreślenia spółki z rejestru, co jest jednoznaczne z utratą przez spółkę bytu prawnego.
Mamy nadzieję, że artykuł był dla Ciebie pomocny. Jeśli jednak dalej pewne kwestie są dla Ciebie nie do końca zrozumiałe, chcesz poznać więcej szczegółów zanim zdecydujesz się na założenie spółki akcyjnej albo po prostu potrzebujesz profesjonalnej pomocy przy założeniu spółki akcyjnej – skontaktuj się z nami, a my zajmiemy się wszystkim!
