Zatrudnienie osoby z niepełnosprawnością

Istnieje wiele stereotypów wobec osób niepełnosprawnych, a przede wszystkim w odniesieniu do ich zdolności do pracy. Praktyka pokazuje jednak, że osoby niepełnosprawne mogą świetnie wywiązywać się ze swoich obowiązków, a pracodawca zatrudniając takiego pracownika może uzyskać wiele korzyści.

Dlatego warto zatrudnić osobę niepełnosprawną? Na co pracodawca powinien zwrócić uwagę przy zatrudnieniu takiej osoby? Z jakich obowiązków pracodawca musi się wywiązać?

Jeśli zastanawiasz się nad zatrudnieniem osoby niepełnosprawnej, ale masz pewne wątpliwości lub coś jest dla Ciebie niejasne, to zachęcam do przeczytania artykułu!

Jak zatrudnić osobę z niepełnosprawnością?

W pierwszej kolejności, przed przyjęciem osoby niepełnosprawnej do pracy, pracodawca powinien ustalić, czy osoba ta w ogóle posiada odpowiednie orzeczenie potwierdzające stopień niepełnosprawności. Dokumentem stwierdzającym niepełnosprawność jest orzeczenie wydane przez powiatowy lub wojewódzki zespół ds. orzekania o niepełnosprawności lub orzeczenie wydane przez lekarza orzecznika ZUS. 

Przy zatrudnieniu osoby niepełnosprawnej mogą pojawić się pewne wątpliwości dotyczące przede wszystkim tego, jak zatrudniać taką osobę, tzn. czy np. pracownik może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę, czy może wymagany jest jakiś specjalny rodzaj umowy?

Generalnie dla pracowników niepełnosprawnych mają zastosowanie ogólne przepisy Kodeksu pracy, co oznacza, że osoba niepełnosprawna może zostać zatrudniona na podstawie umowy o pracę, a treść takiej umowy nie będzie różniła się od tej zawieranej z pracownikiem pełnosprawnym. Nie ma również przeszkód, aby osoba niepełnosprawna została zatrudniona na podstawie umów cywilnoprawnych, takich jak np. umowa zlecenie i umowa o dzieło.

Uprawnienia niepełnosprawnego pracownika

Pracodawca, który decyduje się nawiązać współpracę z osobą niepełnosprawną powinien przestrzegać nie tylko ogólnych przepisów wynikających z Kodeksu Pracy, ale musi mieć na uwadze szereg wytycznych wynikających z ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych. 

Zgodnie z ww. ustawą pracownikom z niepełnosprawnością przysługują uprawnienia i przywileje w zakresie: czasu pracy, przerwy, dodatkowego urlopu oraz okresowego płatnego zwolnienia z pracy. 

1. czas pracy – w przypadku osoby niepełnosprawnej o lekkim stopniu niepełnosprawności czas pracy nie może przekroczyć 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Natomiast w przypadku osób o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności, maksymalny czas pracy wynosi 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Co istotne, osoba niepełnosprawna nie może być zatrudniona w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych. Nie dotyczy to jednak osób zatrudnionych na stanowiskach odpowiedzialnych za pilnowanie mienia, a także sytuacji , w której lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne lub lekarz sprawujący opiekę, na wniosek pracownika wyrazi na to zgodę.
2. przerwy na gimnastykę – każdy niepełnosprawny pracownik ma prawi do dodatkowej przerwy w pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Czas przerwy wynosi 15 minut i jest wliczany do czasu pracy. 
3. dodatkowy urlop – pracownik posiadający znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności ma prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego osoba ta nabywa po przepracowaniu jednego roku po dniu zaliczenia jej do jednego z tych stopni niepełnosprawności.
4. okresowe płatne zwolnienia z pracy – pracownik o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności ma prawo do zwolnienia od wykonywania pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym w wymiarze do 21 dni roboczych, ale nie częściej niż raz do roku. Wspomniane zwolnienia dotyczy także wykonywania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających oraz zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jeśli czynności te nie mogą zostać przeprowadzone poza godzinami pracy.

Zatrudnienie osoby niepełnosprawnej – korzyści dla pracodawcy

Zatrudnienie osoby z niepełnosprawnością oznacza dla pracodawcy nie tylko korzyść spełnienia określonych przepisami obowiązków, ale może zapewnić im wiele korzyści i ulg. Poza korzyściami ekonomicznymi, zatrudnienie osób niepełnosprawnych buduje pozytywny wizerunek firmy i podnosi wartość społeczną pracodawcy.

Do najważniejszych korzyści dla pracodawcy należy:

• Zwrot kosztów na przystosowanie stanowiska pracy. Pracodawca, który zatrudnia osobę niepełnosprawną przez co najmniej 36 miesięcy, może otrzymać zwrot kosztów na przystosowanie nowych bądź już istniejących stanowisk pracy. Refundacja dotyczy np. adaptacji pomieszczeń, nabycia urządzeń / sprzętu, ułatwiającego osobie niepełnosprawnej pracę. Aby otrzymać zwrot kosztów pracodawca powinien złożyć stosowny wniosek do starosty właściwego ze względu na miejsce zatrudnienia osoby niepełnosprawnej,
• Dofinansowanie wynagrodzenia – w niektórych przypadkach pracodawca zatrudniając osobę niepełnosprawną może liczyć na dofinansowanie. Przysługuje ono:
  • pracodawcy prowadzącego zakład pracy chronionej,
  • pracodawcy zatrudniającego co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy i osiągnięciu zatrudnienia niepełnosprawnych w wysokości co najmniej 6%,
  • pracodawcy zatrudniającego mniej niż 25 pracowników, przy czym pracodawca nie może mieć zaległych zobowiązać wobec Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Kwota miesięcznego dofinansowania nie powinna przekroczyć miesięcznego wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego. 

Miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego przysługuje w kwocie:

2400 zł – w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności,

1350 zł – w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności,

500 zł – w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności.

Należy pamiętać również o tym, że kwota miesięcznego dofinansowania nie może przekroczyć 90% faktycznie i terminowo poniesionych miesięcznych kosztów płacy, a w przypadku pracodawcy wykonującego działalność gospodarczą, w rozumieniu przepisów o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej 75% tych kosztów.

• Refundacja składek ZUS – pracodawca może liczyć także na pewnie odciążenie
  w zakresie obowiązku płacenia składek na ubezpieczenie społeczne. Wystarczy w deklaracji rozliczeniowej wskazać odpowiedni kod i wpisać kwotę ubezpieczenia osoby niepełnosprawnej, finansowanej przez Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
• Zrefundowanie kosztów szkolenia – na wniosek pracodawcy poniesione przez niego koszty szkolenia dla osoby niepełnosprawnej mogą być zrefundowane ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, nawet od 70% kosztów, nie więcej niż do wysokości dwukrotnego przeciętnego wynagrodzenia na jedną osobę.
• Ulgi na rzecz PFRON – by w pełni czerpać korzyści związane z zatrudnieniem pracownika z niepełnosprawnością, najlepiej zadbać by ogólny stan zatrudnienia osób niepełnosprawnych wynosił co najmniej 6% ogólnego stanu zatrudnienia, w przeliczeniu na pełne etaty.
• Zwrot wynagrodzenia oraz składek na ubezpieczenie społeczne – oprócz powyższych korzyści, pracodawca zatrudniający osobę niepełnosprawną zarejestrowaną jako bezrobotna, może liczyć na zwrot wynagrodzenia aż do 60% oraz zwrot składek na ubezpieczenie społeczne takiej osoby. Warunkiem skorzystania z tego benefitu jest konieczność podpisania umowy ze starostą, a także zatrudnienie takiej osoby z niepełnosprawnością przez co najmniej 12 miesięcy.

Sprawdź czy Twoja firma płaci mandat PFRON

Pracodawca zatrudniający co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, a przy tym nieosiągający wskazanego wyżej wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych, zobowiązany jest do złożenia deklaracji miesięcznej i rocznej oraz dokonywania wpłaty na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych – powszechnie zwany "mandatem PFRON".

Prawo podatkowe w Polsce nie należy do prostych. Wiele firm (blisko 60%) nie jest świadomych, że płaci mandat PFRON, który w prosty sposób można zniwelować. Ustawodawca przyznaje go za niezatrudnienie osób z niepełnosprawnością.

Koszty mandatu są naprawdę wysokie: każdy pracodawca zatrudniający powyżej 25 osób, jest zobowiązany do zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami w wymiarze 6% wszystkich etatów.

Łatwo więc wyliczyć, że u pracodawcy zatrudniającego 25 osób półtorej etatu powinno być zajmowane przez osobę z niepełnosprawnością.

W przypadku braku spełnienia tego obowiązku, pracodawca opłaca miesięcznie karę (WAŻNE to nie jest koszt podatkowy) w wysokości 40,65% (obecnie to ok 2924 zł) przeciętnego wynagrodzenia za każdy „brakujący” etat.

A więc dla pracodawcy zatrudniającego 25 osób i niezatrudniającego żadnych osób z niepełnosprawnością miesięczny mandat wynosi ok. 4386 zł.

Są jednak 2 formy redukcji kary:

• Mało efektywny – współpraca z Zakładami Pracy Chronionej – by odliczyć 50% mandatu do PFRON konieczne jest zakupienie usługi w kwocie 100% wysokości tego mandatu i wciąż zostaje 50% kary do zapłacenia.
• Wysoce efektywny – zatrudnienie osób z wysokim stopniem niepełnosprawności ze szczególnymi schorzeniami. Zatrudnienie 1 takiej osoby przynosi takiej firmie oszczędność ponad 10 000 zł miesięcznie mandatu po PFRON.

Rekrutacja, zatrudnienie oraz efektywne zarządzanie takimi osobami jest kosztowne do przeprowadzenia dla firm, które nie mają opracowanego tego procesu. Warto wtedy współpracować z zewnętrznymi podmiotami, które na co dzień wspierają takie procesy w przedsiębiorstwach. Pomagają one klientom w zniwelowaniu kar PFRON, jednocześnie zapewniając osobom niepełnosprawnym znalezienie wartościowych stanowisk pracy.

Kalkulator mandatu PFRON 

Razem z naszym partnerem Fundacją InSpatium rozumiemy wyzwania, przed którymi stoją pracodawcy. Dlatego stworzyliśmy kalkulator, który pomoże Ci obliczyć potencjalny mandat za niezatrudnienie odpowiedniej liczby osób niepełnosprawnych. 

Skorzystaj z niego, aby szybko i łatwo obliczyć, ile Twoja firma płaci mandatu. Wystarczy, że wprowadzisz kilka kluczowych danych o swojej firmie, a nasze narzędzie obliczy resztę. 

Po obliczeniu szacunkowej wysokości potencjalnego mandatu, eksperci Fundacji InSpatium będą mogli doradzić Ci, jakie kroki podjąć, aby zminimalizować lub całkowicie uniknąć tych kosztów. 

Fundacja oferuje kompleksowe doradztwo w zakresie: 

• Zwiększenia zatrudnienia osób niepełnosprawnych w Twojej firmie; 
• Optymalizacji polityki zatrudnienia, by lepiej spełniać wymogi PRFON; 
• Wdrażania programów integracyjnych i wsparcia dla pracowników niepełnosprawnych. 

Podsumowanie

Zatrudnienie osoby niepełnosprawnej z punktu widzenia pracodawcy może być niezwykle korzystne. Pracodawca może otrzymać wiele ulg i zwolnień, które zdecydowanie mogą obniżyć a czasami nawet zwolnić go od ponoszenia "kosztów pracowniczych".

Dodatkowym atutem pozostaje również fakt, że zatrudnienie osób niepełnosprawnych to nie tylko korzyść spełnienia wielu wymogów prawnych, ale jest to szansa na rozwój i wzmocnienie firmy na wielu płaszczyznach, w tym również walka ze społecznymi stereotypami.

Przedsiębiorstwo, które aktywnie angażuje się w zatrudnienie osób z niepełnosprawnościami buduje pozytywny wizerunek społeczny. To przyciąga klientów, kontrahentów oraz potencjalnych pracowników, którzy zawracają uwagę na wartości społeczne i etyczne firmy. Pracodawca pokazuje, że firma jest miejscem, gdzie różnorodność pracowników jest akceptowana.

Zatrudnienie osób z niepełnosprawnością otwiera przez pracodawcą nowe źródło potencjalnych pracowników. Warto podkreślić, że wiele osób niepełnosprawnych posiada kwalifikacje oraz umiejętności, które są cenne dla różnych dziedzin zawodowych.

Mam nadzieję, że powyższy artykuł przechylił spojrzenie pracodawców ku podejmowaniu decyzji o włączeniu osób z niepełnosprawnościami do grona osób zatrudnionych w danym przedsiębiorstwie.

Skontaktuj się z nami już dziś, aby dowiedzieć się więcej o tym, jak wraz z Fundacją InSpatium możemy pomóc Twojej firmie uniknąć mandatu. 

Nasz zespół specjalistów jest gotowy, aby odpowiedzieć na wszystkie Twoje pytania i zaproponować najlepsze rozwiązania dla Twojego biznesu.