Rynek ubezpieczeniowy to olbrzymi biznes, który został podzielony pomiędzy stosunkowo niewielką grupę firm ubezpieczeniowych - nie wyklucza to jednak możliwości otwarcia się nowych firm oferujących ubezpieczenia.
Jeszcze do niedawna działalność ubezpieczeniowa kojarzona była głównie z ubezpieczeniem zdrowia lub życia, samochodu czy nieruchomości. Tymczasem coraz więcej osób poszukuje możliwości ubezpieczenia telefonu, roweru czy drona, ale także na przykład ubezpieczenia się od ryzyk cybernetycznych.
Zapotrzebowanie jest więc coraz szersze, być może otworzenie firmy ubezpieczeniowej nie jest więc złym pomysłem.
Otwarcie firmy ubezpieczeniowej w Polsce wymaga spełnienia wielu wymogów oraz wzięcia pod uwagę takich kwestii jak choćby forma prowadzenia działalności ubezpieczeniowej – możliwości to spółka akcyjna ale także np. towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych.
Każda z nich posiada swoje unikalne cechy i wymagania, co sprawia, że zrozumienie, która opcja najbardziej odpowiada Twoim planom i oczekiwaniom jest kluczowe dla skutecznego rozwoju przedsięwzięcia. Jeżeli zatem kiedykolwiek zastanawiałeś/łaś się nad podjęciem tego wyzwania, to ten wpis jest właśnie dla Ciebie!
Zgodnie z ustawą o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej zakład ubezpieczeń może prowadzić w Polsce działalność ubezpieczeniową wyłącznie w formie spółki akcyjnej, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych lub oddziału zakładu ubezpieczeń z państwa niebędącego członkiem Unii Europejskiej. Często bywają one nazywane również łącznie jako tzw. towarzystwa ubezpieczeniowe.
Pierwsze podstawowe ograniczenie to więc forma prowadzenia działalności. Nie da się oferować ubezpieczeń będąc spółką z o.o., a tym bardziej prowadząc jednoosobową działalność gospodarczą.
W przypadku prowadzenia działalności ubezpieczeniowej w tej pierwszej formie – tj. spółki akcyjnej, istotne jest zaznaczenie, że taki zakład nie może wykonywać działalności innej niż ubezpieczeniowa bądź czynności bezpośrednio z nią powiązanych.
Nie można więc prowadzić jednocześnie i działalności ubezpieczeniowej i np. inwestycyjnej.
Co więcej, jeden zakład może sprzedawać tylko ubezpieczenia I albo II działu, co oznacza, że nie może jednocześnie oferować ubezpieczeń na życie oraz pozostałych ubezpieczeń majątkowych i osobowych.
Sama forma spółki akcyjnej też wiąże się z określonymi wymogami, jakie należy spełniać. Więcej o spółce akcyjnej dowiesz się z naszego wpisu o spółce akcyjnej w pigułce.
Zakład ubezpieczeń wykonujący działalność w formie spółki akcyjnej ma obowiązek i wyłączne prawo używania w nazwie firmy fraz takich jak "towarzystwo ubezpieczeń", "zakład ubezpieczeń", "towarzystwo ubezpieczeń i reasekuracji" albo "zakład ubezpieczeń i reasekuracji". Dopuszczalne jest również używanie w obrocie odpowiednio skrótów "TU", "ZU", "TUiR" albo "ZUiR".
Szczególnym rodzajem formy prowadzenia zakładu ubezpieczeń jest towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych.
Rozpoczęciem działalności w formie towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych zainteresowana może być grupa osób, których łączą wspólne interesy w zakresie zapewnienia sobie ochrony ubezpieczeniowej za rozsądną cenę (składkę).
Zakład ubezpieczeń, który ubezpiecza swoich członków na zasadzie wzajemności, jest towarzystwem ubezpieczeń wzajemnych.
Co ważne, towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych ubezpiecza jedynie swoich członków. Możliwe jest także działanie w formie małego towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych – w sytuacji, gdy spełnione są określone warunki takie jak np. ograniczony zakres działalności ze względu na małą liczbę członków lub niewielką liczbę / niskie sumy zawieranych umów ubezpieczenia. Zakład ubezpieczeń wykonujący działalność w formie towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych ma obowiązek i wyłączne prawo posługiwania się w nazwie firmy zwrotem "towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych" (w skrócie "TUW").
Prowadzenie zakładu ubezpieczeń w formie oddziału będzie najczęściej możliwe dla przedsiębiorców, którzy prowadzą zakład ubezpieczeń za granicą. Szczególnie jeżeli jest to zakład ubezpieczeń działający w innym kraju UE, otwarcie oddziału w Polsce i prowadzenie działalności ubezpieczeniowej jest ułatwione.
Oddział to wyodrębniona i samodzielna organizacyjnie część działalności gospodarczej wykonywana przez przedsiębiorcę poza siedzibą przedsiębiorcy lub głównym miejscem wykonywania działalności (głównym zakładem ubezpieczeniowym).
Oddział posiada pewną samodzielność organizacyjną, natomiast nie prowadzi działalności we własnym imieniu i na własny rachunek. Rozwija swoją aktywność w ramach istniejących więzi majątkowych i decyzyjnych łączących go z zakładem głównym. Wykonuje działalność na podstawie przepisów prawa polskiego i statutu zakładu głównego sporządzanego przez zagraniczny zakład ubezpieczeń lub reasekuracji w formie aktu notarialnego.
Przedsiębiorca zagraniczny, który otworzył oddział w Polsce, ma obowiązek m.in. używać do oznaczenia oddziału oryginalnej nazwy przedsiębiorcy zagranicznego wraz z przetłumaczoną na język polski nazwą formy prawnej przedsiębiorcy z dodatkiem w postaci zwrotu „oddział w Polsce”.
Niezbędne dokumenty oraz procedury związane z zakładaniem i prowadzeniem działalności ubezpieczeniowej różnią się w zależności od wybranej formy.
Niezależnie, założyciele zakładu ubezpieczeń nie mogą być skazani za umyślne przestępstwo prawomocnym wyrokiem sądu. Dodatkowo, nakłada się na nich obowiązek udokumentowania posiadania adekwatnych środków finansowych, równorzędnych z planowanym funduszem organizacyjnym oraz ustalonymi w planie działalności wartościami emisji akcji.
Ponadto, zobowiązani są dysponować zatwierdzonymi podstawowymi środkami własnymi, które zabezpieczą minimalny wymóg kapitałowy, osiągając co najmniej ustalony nieprzekraczalny dolny próg tego minimalnego wymogu kapitałowego.
Mając na uwadze integralność i odpowiedzialność, warto podkreślić, że założyciele nie mogą korzystać, w zakresie prowadzonej działalności ubezpieczeniowej, z wartości majątkowych pochodzących ze źródeł nielegalnych bądź nieujawnionych ani posługiwać się środkami finansowymi, które mogłyby mieć związek z finansowaniem terroryzmu. W ten sposób wymagana jest pełna zgodność z normami prawnymi i etycznymi, przyczyniając się do rzetelnego i bezpiecznego funkcjonowania zakładu ubezpieczeń.
Prowadzenie działalności ubezpieczeniowej w formie spółki akcyjnej i towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych jest możliwe po uprzednim precyzyjnym określeniu charakteru tej działalności.
Warto zatem zaznaczyć, czy działalność będzie prowadzona jako zakład ubezpieczeń specjalizujący się w ubezpieczeniach na życie (dział I) czy też w oferowaniu pozostałych ubezpieczeń osobowych i majątkowych (dział II).
Ponadto, istotnym aspektem jest wskazanie konkretnych grup ubezpieczeń (w dziale I – 5 grup, w dziale II – 18 grup). Zagraniczny zakład ubezpieczeń tworzący oddział w Polsce może wykonywać działalność gospodarczą wyłącznie w zakresie przedmiotu działalności tego zakładu. Przedmiot działalności gospodarczej oddziału zagranicznego zakładu ubezpieczeń w Polsce nie musi być natomiast tak szeroki, jak przedmiot działalności zakładu głównego. Może on obejmować jedynie wybrane fragmenty działalności ubezpieczyciela prowadzonej za granicą, dostosowując się do specyfiki polskiego rynku.
W przypadku spółki akcyjnej i towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych wymagane jest uzyskanie zezwolenia organu nadzoru na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej.
Takim organem nadzoru w Polsce jest Komisja Nadzoru Finansowego – KNF. W celu pozyskania takiego zezwolenia, należy przedłożyć organowi nadzorczemu niezbędne dokumenty, w tym między innymi statut spółki, biznesplan, zaświadczenie o niekaralności, bilans dla celów wypłacalności czy informacje o źródłach kapitału itp. Zagraniczny zakład ubezpieczeń z innego niż Rzeczpospolita Polska państwa członkowskiego Unii Europejskiej może wykonywać działalność ubezpieczeniową na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli uzyskał uprzednio odpowiednie zezwolenie na wykonywanie tej działalności w państwie, w którym ma swoją siedzibę.
Co do zasady, również poszczególne zmiany w statucie wymagają przed zarejestrowaniem zatwierdzenia przez organ nadzoru (są to m.in. zmiany w zakresie siedziby i nazwy firmy, zasad reprezentacji, gospodarowania majątkiem i aktywami, zasięgu terytorialnego i rzeczowego itp.).
Towarzystwa ubezpieczeniowe to pewien rodzaj instytucji finansowych, które funkcjonują na zasadach zbliżonych do banków, co z kolei wymaga od nich utrzymania wysokiego poziomu zaufania i wiarygodności. Dlatego też są one ściśle regulowane przez państwo, podlegając określonym wymogom zarówno finansowym, jak i organizacyjnym.
W Polsce ich działalność jest uregulowana przez wspomnianą już ustawę z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, a nadzór nad nimi sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego (KNF), która działa na rzecz ochrony interesów konsumentów i stabilności rynku finansowego w kraju.
KNF pełni rolę regulacyjną poprzez monitorowanie działań towarzystw ubezpieczeniowych, sprawdzanie zgodności z obowiązującymi przepisami prawa, w tym wycenę aktywów i pasywów, przeprowadzaniem audytów finansowych oraz egzekwowaniem przestrzegania ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej. Komisja posiada również uprawnienia do nakładania sankcji finansowych, takich jak kary pieniężne czy grzywny w przypadku stwierdzenia naruszeń prawa przez towarzystwa ubezpieczeniowe. W sytuacjach skrajnych, KNF może nawet zdecydować o cofnięciu zezwolenia na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej.
Dzięki nadzorowi KNF, klienci poszczególnych towarzystw ubezpieczeniowych mogą mieć pewność, że ich interesy są bezpieczne. Komisja ma za zadanie dbać o stabilność rynku finansowego, a jednocześnie chronić prawa i bezpieczeństwo konsumentów, co przyczynia się do pozytywnego wpływu na cały sektor ubezpieczeniowy w Polsce.
Kapitał w spółce akcyjnej powinien być w wysokości przynajmniej funduszu organizacyjnego i udziałów. Kapitał zakładowy krajowego zakładu ubezpieczeń prowadzonego w formie spółki akcyjnej nie może być niższy niż najwyższa wysokość minimalnego kapitału gwarancyjnego wymaganego dla grup ubezpieczeń, w zakresie których krajowy zakład ubezpieczeń otrzymał zezwolenie na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej, zgodnie z postanowieniami ustawy.
Ile jest to dokładnie zależy od grup ubezpieczeń ale jeżeli zakład ubezpieczeń prowadzi działalności w formie spółki akcyjnej to minimalna wysokość kapitału gwarancyjnego dla działu II wynosi – w zależności od grup ubezpieczeń – równowartość w złotych 2 000 000 euro lub 3 000 000 euro.
Środki na opłacenie kapitału nie mogą pochodzić z kredytu, pożyczki lub być w inny sposób obciążone. Weryfikacji podlega również fakt, czy wpłaty na akcje nie pochodzą z nielegalnych bądź nieujawnionych źródeł. Kapitał zakładowy jest pokrywany wkładem pieniężnym i podlega wpłaceniu w całości przed zarejestrowaniem krajowego zakładu ubezpieczeń w Krajowym Rejestrze Sądowym.
Kapitał zakładowy towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, podobnie jak w przypadku spółki akcyjnej, nie może być niższy niż nieprzekraczalny dolny próg minimalnego wymogu kapitałowego wymaganego dla grup ubezpieczeń, wskazanych w załączniku do ustawy, w zakresie których TUW posiada zezwolenie na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej. Co ciekawe, minimalna wysokość kapitału gwarancyjnego dla TUW wynosi – co do zasady – 75% kwoty obowiązującej dla zakładów działających w formie spółki akcyjnej.
Kapitał zakładowy towarzystwa jest pokrywany w całości wkładem pieniężnym w terminie 30 dni od dnia rejestracji towarzystwa. Ważne jest, aby zainteresowani utworzeniem towarzystwa ponieśli koszt kapitału zakładowego, który następnie może zostać spłacony tylko z zysku, w trakcie tworzenia kapitału zapasowego (część kapitału własnego przeznaczona na pokrycie strat).
Istnieje możliwość zerowego minimalnego kapitału gwarancyjnego tylko dla małych TUW, które ubezpieczają jedynie swoich członków, nie przekraczając przy tym wysokości składki rocznej w równowartości 5 mln euro oraz nie prowadzą ubezpieczeń OC, a także spłaty kredytu i gwarancji ubezpieczeniowej.
W przypadku oddziału zagranicznego przedsiębiorcy, powinien on posiadać na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dopuszczone środki własne w wysokości nie niższej niż minimalny kapitałowy wymóg wypłacalności. Dopuszczone podstawowe środki własne głównego oddziału nie mogą być zatem niższe niż 50% nieprzekraczalnego dolnego progu minimalnego wymogu kapitałowego. Majątek zakładu nie może pochodzić z nielegalnych/nieznanych źródeł ani być związany z finansowaniem terroryzmu.
Dolna granica minimalnego wymogu kapitałowego jest równa odpowiednim kwotom bazowym, opisanym szczegółowo w ustawie, których wysokość jest uzależniona od rodzaju prowadzonej działalności.
Wymogi te zostały dokładnie określone w poszczególnych postanowieniach ustawy o działalności ubezpieczeniowej i różnią się w zależności od formy prowadzenia działalności ubezpieczeniowej. Co do zasady jednak, członkowie zasiadający w organach zarządczych zakładów ubezpieczeniowych powinni posiadać pełną zdolność do czynności prawnych oraz wyższe wykształcenie. Żadna z tych osób nie może być karana, a dodatkowo częstym wymogiem jest np. udowodniona znajomość języka polskiego i/lub odpowiednie doświadczenie zawodowe czy wykształcenie.
Planując rozpoczęcie biznesu ubezpieczeniowego w Polsce, należy przygotować się na dość skomplikowaną przygodę. To trochę jak gra planszowa, gdzie każda forma działalności ma swoje zasady, a sukces zależy od Twoich ruchów. Pamiętaj, że wybór formy zależy od wielu czynników, takich jak: skala planowanej działalności, kapitał dostępny do inwestycji, ryzyko związane z branżą ubezpieczeniową oraz preferencje przedsiębiorcy.
Przed Tobą także liczne przeszkody w postaci wielu procedur i wymogów do spełnienia, zezwolenia do zdobycia i uwaga – zachowanie zgodności z przepisami!
Tak więc, jak w każdej dobrej grze, przygotuj się na emocje, zaskoczenia i trochę wyzwań. Gdybyśmy mogli w sprawie pomóc – napisz!
