Transakcja wymiany udziałów to sposób przejęcia spółki przez większego inwestora lub nabywcę. W ramach transakcji wymiany udziałów, wspólnik spółki zbywanej, wnosi jej udziały aportem do spółki nabywającej, sam dostając w zamian udziały w spółce nabywającej.
W efekcie, spółka nabywająca zyskuje bezwzględną większość głosów w spółce nabywanej (lub powiększa już posiadaną większość), a dotychczasowy wspólnik spółki nabywanej zostaje wspólnikiem inwestora/nabywcy.
Aby było łatwo zrozumieć cały proces — przejęcie udziałów w spółce z o.o. można przedstawić za pomocą schematu:
Wymiana udziałów to więc nic innego jak podwyższenie kapitału zakładowego w spółce nabywającej, które aportem pokrywa wspólnik spółki zbywanej – tym aportem są udziały posiadane przez niego w spółce zbywanej. W zamian dostaje oczywiście udziały powstałe w wyniki podwyższenia w spółce nabywającej.
Poniższa grafika także klarownie obrazuje cały proces:
Taki sposób przejęcia jednej spółki przez inną jest często spotykany także w polskiej rzeczywistości. Tak się składa, że nasza Kancelaria Sawaryn i Partnerzy Sp. k. miała okazję pracować przy transakcji wymiany udziałów, do jakiej doszło pomiędzy spółkami Miinto oraz Showroom.
Począwszy od lutego 2019 roku prawnicy Kancelarii brali aktywny udział w procesie przejęcia polskiej spółki odzieżowej Showroom przez zagraniczne Miinto.
Showroom to polska platforma oferująca ponad 600 marek odzieżowych, natomiast Miinto zostało założone 10 lat temu, działa jako marketplace odzieżowy i oferuję produkty ponad 1,8 tys. marek i butików modowych, w 6 różnych krajach Europy.
O całej transakcji można przeczytać w licznych publikacjach na ten temat:
We wskazanej transakcji doszło do zamiany udziałów kapitału zakładowego Showroom na pakiet udziałów w spółce Miinto.
Proces wymiany udziałów potrafi być skomplikowaną sprawą, trwającą nawet wiele miesięcy. We wskazanej transakcji spółek Showroom oraz Miinto, działania Kancelarii miały w szczególności uwzględniać interes spółki przejmowanej i obejmowały między innymi:
Jak w każdej transakcji przejęcia jednej spółki przez inną, szczególnie ważne wydaje się zabezpieczenie interesów osób powiązanych ze spółką przejmowaną. Ponieważ osoby te tracą z reguły decyzyjność w spółce (tracąc większość głosów na zgromadzeniu wspólników takiej spółki) zasadne jest odpowiednie zadbanie o ich interesy.
W przytoczonym przykładzie transakcji wymiany udziałów, praca Kancelarii skupiona była głównie na analizie i opracowaniu dokumentów korporacyjnych. Ponadto Kancelaria przygotowała również rekomendacje w zakresie dopuszczalności akceptacji dokumentów proponowanych przez przejmującą spółkę oraz konieczności wprowadzenia niezbędnych zmian leżących w interesie zbywających spółkę przejmowaną.
W ramach zabezpieczenia interesów osób związanych ze spółką przejmowaną, Kancelaria przygotowała m.in. dokumenty gwarantujące, że po sfinalizowaniu wymiany nie nastąpią żadne zmiany personalne w zespole polskiej spółki – przynajmniej w określonym przez strony czasie.
Działania Kancelarii w sposób szczególny były skoncentrowane więc na pełnym zabezpieczeniu dotychczasowych członków organów spółki. Dotyczyło to zarówno stabilności pełnionego stanowiska, jak i aspektu finansowego. Cel ten został zrealizowany poprzez przygotowanie projektów stosownych porozumień, listów intencyjnych (Letter of Intent) i umów o zachowaniu poufności (Non Disclosure Agreement) – wszystko w wersjach dwujęzycznych.
Wymiana udziałów to popularna forma inwestowania w spółki z uwagi na korzyści podatkowe jakie ze sobą niesie.
Najprościej mówiąc, wymiana udziałów jest neutralna podatkowo, a więc nie powoduje powstania obowiązku zapłaty podatku dochodowego po żadnej ze stron. Aby tak było muszą być jednak spełnione pewne warunki:
Ponadto, spółka nabywająca musi w wyniki transakcji:
Ponadto transakcja wymiany udziałów nie podlega podatkowi VAT oraz PCC.
Warto także zwrócić uwagę na jeszcze jedną okoliczność budzącą wątpliwości. Czy wymiana udziałów jest neutralna podatkowo w sytuacji, gdy do wymiany dochodzi z jednym wspólnikiem, czy będzie neutralna także gdy dochodzi do wymiany z wieloma wspólnikami? Problem powstał w związku z brzmieniem art. 12 ust. 4d z ustawy o CIT, który wspomina o „przekazaniu udziałów wspólnikowi”, a więc użyta została liczba pojedyncza. Na tej podstawie organy skarbowe sztywno trzymają się stanowiska, że wymiana udziałów będzie neutralna tylko gdy dochodzi do wymiany z jednym wspólnikiem.
Takie stanowisko jest jednak bezzasadne, a potwierdzają to coraz liczniejsze wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego. Na tą chwilę jest ponad 25 wyroków NSA, w których sąd ten potwierdza, że wymiana jest neutralna także gdy dochodzi do niej z wieloma wspólnikami spółki przejmowanej. Takie stanowisko wydaje się zresztą jedynym logicznym.
Ostatecznie, 7 maja 2021 r. MF wydał ogólną interpretację (DD7.8203.1.2021), w której potwierdził, że neutralność podatkową należy również stosować sytuacji, w której większość głosów w spółce nabywanej jest uzyskiwana przez spółkę nabywającą w wyniku nabycia udziałów od większej liczby udziałowców w drodze odrębnych transakcji zawartych w okresie
6 miesięcy.
Wymiana udziałów jest więc narzędziem sprzyjającym prowadzeniu inwestycji z dodatkową optymalizacją podatkową. Na pewno warto rozważyć więc tą formę działania przy planowaniu nabywania udziałów w spółce z o.o. (lub akcji w spółce akcyjnej).
Dzięki wymianie udziałów, do przychodów podatkowych udziałowców nie zalicza się wartości udziałów nabytych w spółce nabywającej. Z kolei spółka nabywająca nie ma przychodu w wysokości wartości udziałów nabytych od udziałowców spółki nabywanej.
Sam proces wymaga dobrego przygotowania całej transakcji i opiera się na sprawnym poruszaniu w prawie korporacyjnym.
Jeżeli temat Cię zainteresował lub chcesz dopytać o wymianę udziałów CIT, zapraszam do kontaktu z Kancelarią, chętnie pomożemy w takim procesie.
