wrzesień 2021

Zabezpieczenie inwestora – klauzula drag-along

6 minut
Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Post Type Selectors
Spis treści

Jesteś wspólnikiem większościowym? Może powinieneś zagwarantować sobie prawo do zmuszenia wspólników do sprzedaży udziałów w spółce. Nie jesteś pewien? Rozwiejemy Twoje wątpliwości.

Czym jest klauzula drag along?

Klauzula ta nadaje szczególne uprawnienie przypisane do wspólnika czy grupy wspólników w spółce. Drag along daje wspólnikowi prawo żądania od pozostałych wspólników przyłączenia się  do  zawieranej przez niego transakcji sprzedaży udziałów w spółce.

Uprawnienie to może mieć kluczowe znaczenie dla działania spółki, warto więc dobrze zastanowić się nad jej brzmieniem, zanim wpiszemy ją do umowy.

To popularne postanowienie, które pojawia się w umowach spółek czy umowach inwestycyjnych na etapie prowadzenia inwestycji w startupy. Coraz częściej ta klauzula jest też wpisywana do umowy spółki już przy jej założeniu, tak by od razu sprecyzować zasady jej działania.

Na czym dokładnie polega uprawnienie wynikające z klauzuli drag along?

Dany wspólnik na podstawie klauzuli drag along może zmusić pozostałych wspólników do przyłączenia się przez nich („przyciągnąć ich”) do planowanej transakcji sprzedaży udziałów, a zatem zmusić tych wspólników do sprzedaży ich udziałów.

Klauzula drag along (inaczej prawo przyciągnięcia) została stworzona dla ochrony wspólników większościowych oraz profesjonalnych inwestorów (jak np. fundusze VC), chociaż nic nie stoi na przeszkodzie, by prawo to przypisać też innej grupie wspólników lub nawet indywidualnie jednemu wspólnikowi czy inwestorowi.

Możliwość skorzystania z klauzuli drag along często obwarowana jest różnymi dodatkowymi wymogami. Takim wymogiem może być np. minimalna cena za udziały czy akcje lub określona większość wspólników, która decyduje się na sprzedaż udziałów.



Przy okazji tego artykułu zapraszam również do wysłuchania rozmowy ze mną, która jest skierowana do osób zainteresowanych poznaniem procesu inwestycyjnego w startupie.
Film został przygotowany przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości w ramach projektu Centrum Rozwoju MŚP.



Drag along w praktyce

Jak działa drag along w praktyce? Można sobie wyobrazić sytuację, w której wspólnik X otrzymuje ofertę zakupu swoich udziałów, pod warunkiem jednak, że udziały pozostałych wspólników także zostaną sprzedane. Chodzi o przypadek, gdy potencjalny kupujący chce przejąć całą spółkę lub przynajmniej pakiet kontrolny nad spółką.

Oferta jest kusząca dla wspólnika X (dobra cena!) ale pozostali wspólnicy nie są chętni do sprzedaży swoich udziałów. Zazwyczaj taka sprzedaż nie doszłaby do skutku, gdyż wspólnik X nie miałby możliwości zmuszenia pozostałych wspólników do sprzedaży ich udziałów.

Jeżeli jednak strony związane są klauzulą drag along, to wspólnik X – o ile tylko przysługuje mu prawo skorzystania z drag along – będzie mógł zmusić opornych wspólników do sprzedaży ich udziałów i tym samym doprowadzić do transakcji.

Po co wpisuje się klauzulę drag along?

Na podstawie opisanego wyżej przykładu, pojawia się pytanie, po co w takim razie wpisywać taką klauzulę do umowy, skoro dla części wspólników może być niekorzystna?

Podstawowym celem zawierania klauzuli drag along jest umożliwienie wyjścia inwestycyjnego ze spółki (tzw. exit). W spółce, w której jest kilku lub kilkunastu wspólników, porozumienie co do warunków exitu w chwili złożenia oferty przez zewnętrzy podmiot byłoby pewnie niemożliwe. Każdy ze wspólników miałby inny pogląd na oferowaną cenę, być może chciał stawiać jeszcze dodatkowe warunki. Dzięki przyjęciu klauzuli drag along już na etapie zakładania spółki, czy dokonywania w nią inwestycji, zasady exitu są dość jasne i z góry ustalone.

Możliwości skorzystania z prawa drag along najczęściej uzależnia się od:

  1. Terminu – skorzystanie z prawa drag along jest możliwe dopiero po kilku latach od rozpoczęcia inwestycji.
  2. Ceny – wspólnik uprawniony do skorzystania z drag along może wykonać swoje prawo jedynie, gdy cena za kupowane udziały jest nie mniejsza niż ustalona wcześniej wartość.
  3. Odpowiedniej większości wspólników. Można zastrzec klauzulę drag along na wypadek gdy, przykładowo, 70% wspólników opowiada się za sprzedażą. Jest to wtedy forma zabezpieczenia woli większości, która uzna, że to najlepszy czas na exit ze spółki

Obrona przed drag along

Wpisanie w umowie spółki czy umowie wspólników klauzuli drag along nie oznacza, że za każdym razem dojdzie do sprzedaży udziałów. Formą zabezpieczenia przed prawem przyciągnięcia może być np. prawo pierwszeństwa nabycia.

Oznacza to, że wspólnik, który byłby zmuszony do sprzedaży udziałów na podstawie klauzuli drag along, może w odpowiedzi na złożone „przyciągnięcie” skorzystać z prawa pierwszeństwa i wykupić udziały „wspólnika sprzedającego”.

Dla „wspólnika sprzedającego” oznacza to, że sprzedał udziały zgodnie z założeniem. Oczywiście prawo pierwszeństwa musi być odpowiednio zsynchronizowane w umowie spółki czy umowie inwestycyjnej z klauzulą drag along (i innymi zresztą też).

Trzeba jasno określić warunki skorzystania z takiego prawa pierwszeństwa, a więc przede wszystkim określić sposób wyliczenia ceny, za jaką będą mogły być kupione udziały. Zwyczajowo przyjmuje się, że cena powinna być taka sama jak ta proponowana prze zewnętrznego nabywcę.

Do tego należy szczegółowo określić terminy na skorzystanie z tego uprawnienia – tak by z jednej strony dać szansę skorzystania z tego prawa przez wspólnika, a z drugiej nie zablokować całej transakcji. Wbrew pozorom, jest to naprawdę trudne.

Masz więcej pytań?
Napisz do nas!Skontaktuj się

Drag along w umowie inwestycyjnej

Prawo przyciągnięcia to jedna z najczęściej stosowanych klauzul w umowach inwestycyjnych. Zwyczajowo klauzule drag along wpisuje się także do umowy spółki. W przypadku w nowej formie prawnej jaką jest prosta spółka akcyjna, będzie możliwe szczegółowe opisanie drag along w umowie spółki – w PSA nie ma ograniczeń – takich jak funkcjonują w sp. z o.o. czy klasycznej spółce akcyjnej – co do treści umów (przeczytaj nasz wpis jak działa prosta spółka akcyjna).

Najczęściej klauzula drag along pojawia się w startupach. Zasada jej działania jest bardzo dobrze dopasowana do charakteru inwestowania w tego rodzaju przedsięwzięcia. W szczególności pozwala na sprawne rozróżnienie uprawnień poszczególnych kategorii wspólników, z naciskiem na uprawnienia większych i profesjonalnych inwestorów.

Proporcjonalna sprzedaż udziałów w drag along

Czy wspólnik uprawniony do skorzystania z klauzuli drag along może zmusić pozostałych wspólników do sprzedaży wszystkich udziałów?

To zależy od postanowień samej klauzuli. Najczęściej jej treść sformułowana jest w taki sposób, że wspólnik uprawniony może żądać zbycia przez pozostałych wspólników spółki części udziałów nie większej od tej, jaką sam zbywa – mając na uwadze zasadę proporcji udziałów zbywanych do ilości wszystkich swoich udziałów.

Przykładowo, jeżeli wspólnik uprawniony zbywa 70% posiadanych udziałów, to ma prawo przyciągnięcia 70% udziałów należących do pozostałych wspólników.

Drag along jako zabezpieczenie inwestora

Pozycja inwestora niesie za sobą pewne obowiązki, ale również i specjalne uprawnienia. Jednymi z tych uprawnień są prawa do kontroli spółki, objawiające się m.in. w zastosowaniu konstrukcji opisywanego drag-along (prawa przyciągnięcia) oraz tag-along (dowiedz się więcej o prawie przyłączenia).

Założyciele spółki uzgadniają z inwestorem podstawy takich uprawnień, tak więc decydują na poziomie umowy, w jakich sprawach oraz jakich tematach inwestorowi przysługiwać będzie prawo do głosu, decyzji lub i prawo veta. W większości sytuacji to założyciele spółki bądź startupu (późniejsi wspólnicy) mają przeważającą liczbę udziałów, a co za tym idzie przeważającą liczbę głosów w spółce. Teoretycznie, jeżeli wspólnicy-założyciele mają większość udziałów, mogą swobodnie i niezależnie od inwestorów podejmować decyzje dotyczące spółki.

Aby uniknąć sytuacji, w której inwestorzy nie mają żadnego wpływu na podejmowane w spółce decyzje, na etapie przygotowywania inwestycji, ustala się i przyznaje inwestorom właśnie takie szczególne prawa kontroli jak drag along.

Drag along w startupie

Klauzula drag along jest klauzulą często stosowaną przez inwestorów z funduszy VC, w celu zabezpieczania ich interesów przy wyjściu kapitałowym. Dzięki ustaleniu np. minimalnej ceny za udział, przy której można aktywować klauzulę drag along, inwestor ma pewność, że nie będzie zmuszony do sprzedaży udziałów po zbyt niskiej cenie, a jednocześnie cała inwestycja zyskuje dużą elastyczność w zakresie możliwości wyjścia kapitałowego z inwestycji przez wspólników.

Jeżeli prowadzisz startup, który przymierza się do rundy inwestycyjnej, jest niemal pewne, że przyjdzie Ci negocjować i ustalać zasady działania drag along w Twoim biznesie.

Jeżeli potrzebujesz pomocy we właściwym opracowaniu tej kwestii, napisz od nas, znamy się na tym i na pewno pomożemy.

Artykuł to za mało?
Jeśli wciąż nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania lub potrzebujesz konsultacji - skorzystaj z naszej porady prawnej!

Wypełnij formularz kontaktowy, porozmawiajmy.

Skontaktuj się
Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Post Type Selectors
Spis treści