W dzisiejszym szybko rozwijającym się świecie technologii i innowacji, inwestycje w startupy stały się jednym z kluczowych elementów biznesu. Dlaczego tak się dzieje?
Po pierwsze, startupy często są źródłem przełomowych pomysłów i innowacji, które mogą zrewolucjonizować różne branże. W Polsce, kraju o silnym potencjalne intelektualnym i technologicznym, pojawia się wiele obiecujących projektów, między innymi w takich dziedzinach jak: sztuczna inteligencja, fintech czy biotechnologia.
Po drugie, inwestowanie w startupy umożliwia firmom dostęp do nowych technologii i modeli biznesowych, które mogą być kluczowe dla utrzymania konkurencyjności na dynamicznie rozwijającym się rynku. Często więc firmy same inwestują w takie niezależne od nich podmioty, by rozwijać potrzebną im technologie.
Finalnie, nie ma co ukrywać, że istotna jest potencjalna stopa zwrotu z inwestycji. Choć startupy wiążą się z dużym ryzykiem, to udane inwestycje mogą przynieść znacznie wyższe zyski w porównaniu z bardziej tradycyjnymi formami inwestycji. Pomnożenie inwestycji nawet o kilkaset procent jest jak najbardziej możliwe w przypadku inwestycji w startupy.
Dlatego są one bardzo łakomym kąskiem zarówno dla indywidulanych inwestorów jak i np. funduszy inwestycyjnych.
Jeśli zastanawiałeś/aś się w jaki sposób przebiega proces inwestycji w startupy, to dzisiejszy artykuł z pewnością Cię zainteresuje oraz być może okaże się inspiracją do poszukiwania nowych możliwości biznesowych.
Zapraszam również do wysłuchania rozmowy ze mną, która jest skierowana do osób zainteresowanych poznaniem procesu inwestycyjnego w startupie.
Film został przygotowany przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości w ramach projektu Centrum Rozwoju MŚP.
Zacznijmy od sprecyzowania jakie są rodzaje inwestorów. Możemy wyróżnić kilka grup, do najpopularniejszych należą:
Oczywiście możliwe jest prowadzenie rundy inwestycyjnej, w której udział biorą jednocześnie różni inwestorzy. Najczęściej w rundach inwestycyjnych, szczególnie tych pierwszych, udział biorą aniołowie biznesu i fundusze VC łącznie. Czasem zdarza się że do tego grona dołączają inwestorzy branżowi.
Nie jest tajemnicą, że inwestorzy szukają startupów z unikalnymi, innowacyjnymi pomysłami, które mają potencjał do skalowania na większe rynki. Ważne jest, aby startup rozwiązywał realny problem rynkowy oraz miał wyraźną przewagę nad konkurencją. Startup musi wykazać, że istnieje znaczący i rosnący rynek dla jego produktu lub usługi.
Kluczowym elementem, na który patrzą inwestorzy, jest także zespół zarządzający. Poszukują oni bowiem osób z odpowiednimi umiejętnościami, doświadczeniem, pasją i zdolnością do realizacji określonych celów.
Startup musi wykazać, że istnieje znaczący i rosnący rynek dla jego produktu lub usługi. Inwestorzy już na początku rozmów chcą widzieć badania rynkowe, analizę konkurencji i jasno zdefiniowaną grupę docelową. Inwestorzy będą szukać dowodów na to, że pomysł biznesowy został już przetestowany i zaakceptowany przez rynek. Może to obejmować wczesne testy rynkowe, prototypy produktu, wstępne dane sprzedażowe, a nawet opinie wstępnym klientów.
Wszystkie opisane działania nie muszą być zrealizowane przy pomocy specjalistycznych podmiotów czy specjalnie zatrudnionych ekspertów – na to najczęściej startupu przecież nie stać. Wystarczy więc by takie analizy były zrobione przez założycieli lub by posługiwali się oni analizami i badaniami dostępnymi publicznie. Każda droga by udowodnić że na nasz pomysł będzie zapotrzebowanie jest dobra!
Szukanie inwestora jest trochę jak konkurs talentów – ważne żeby od razu zwrócić na siebie uwagę. Na rynku są setki firm szukających finansowania swoich pomysłów, koniecznie więc musisz zrobić dobre wrażenie już przy pierwszym kontakcie.
Pomocne w tym będą teaser inwestycyjny oraz – przede wszystkim – pitch deck.
Teaser inwestycyjny and pitch deck pełnią kluczową rolę w procesie pozyskiwania inwestora. Oba są niezbędne do skutecznego komunikowania się z inwestorami i mogą znacząco wpłynąć na decyzję o inwestycji w startup.
Pierwszy dokument, często nie dłuższy niż jedna strona, służy jako wstępna prezentacja startupu dla potencjalnych inwestorów. Jego głównym celem jest zainteresowanie odbiorcy i zachęcenie do dalszego zgłębienia możliwości inwestycyjnych. Teaser powinien zawierać kluczowe informacje o firmie, takie jak: wizja / misja startupu, podstawowe informacje o oferowanym produkcie / usłudze, co wyróżnia startup od konkurencji oraz podstawowe dane finansowe, takie jak dotychczasowe przychody czy model biznesowy.
Pitch deck z kolei jest bardziej rozbudowaną prezentacją, która jest używana przez startupy do szczegółowego przedstawienia swojej działalności potencjalnym inwestorom. Zawiera więc już więcej informacji, dokładniejsze wyjaśnienie pomysłu i powodu dla którego rynek ma go przyjąć, często szerszą prezentacje zespołu.
W tym miejscu warto wspomnieć o tym, jakie są główne powody odrzucenia pomysłu startupu przez inwestorów:
Reasumując więc, inwestorzy odrzucają pomysły startupów, gdy oceniają je jako niewystarczająco przemyślane, zbyt ryzykowne lub gdy startup nie wykazuje się jasną i przekonywującą wizją swojego sukcesu na rynku.
Co w sytuacji, gdy mamy potencjalnego inwestora, a więc nasz pomysł zyskał zainteresowanie? Możemy wówczas przejść do etapu formalnego dogrania inwestycji, tak by na końcu otrzymać środki na rozwój firmy.
Term sheet to ważny krok w procesie inwestycyjnym, który otwiera drogę do dalszych negocjacji i finalizacji inwestycji.
Dokument term sheet sporządza się więc jeszcze przed podpisaniem umowy inwestycyjnej. Term sheet jest często określany w Polsce jako list intencyjny, który określa wstępne warunki finansowania inwestycji i ustalenia stron dotyczące zawarcia ewentualnej umowy. Mówi się więc, że term sheet określa warunki brzegowe inwestycji.
Oto kilka ważnych cech term sheet:
Więcej o term sheet przeczytasz w naszym artykule, którym opisujemy dokładnie czym jest term sheet.
Po zawarciu term sheetu (a często nawet w trakcie jego negocjowania) rozpoczyna się proces badania prawnego i finansowego – zwany due dilligence.
Due dilligence to kluczowy etap w procesie inwestycyjnym, który następuje po wstępnym uzgodnieniu warunków inwestycji, zazwyczaj po podpisaniu term sheet. Jest to proces szczegółowej i dokładnej analizy przeprowadzonej przez inwestora (lub jego zespół) w celu weryfikacji informacji przedstawionych przez startup oceny potencjalnego ryzyka związanego z inwestycją.
Głównym celem due dilligence jest zminimalizowanie ryzyka inwestora poprzez dokładne zrozumienie wszystkich aspektów działalności startupu. Pozwala to inwestorowi na podjęcie świadomej decyzji o inwestycji oraz negocjowanie ostatecznych warunków umowy inwestycyjnej z większą pewnością co do potencjalnych ryzyk i korzyści.
Z pewnością jest czasochłonnym i złożonym procesem, ale takie badanie jest niezbędne dla zapewnienia przejrzystości i bezpieczeństwa transakcji.
Wyróżniamy różne rodzaje badania due diligence, najczęściej jest to badanie prawne i badanie finansowe.
Umowa inwestycyjna z kolei reguluje zasady inwestycji ale i dalszej współpracy pomiędzy wspólnikami i inwestorami. Jest więc w interesie obu stron. Jest to dokument, który określa warunki, na jakich inwestor wnosi kapitał do startupu, często w zamian za udziały lub inne formy uczestnictwa w przedsiębiorstwie. Głównym celem zawarcia takiej umowy jest zapewnienie obu stronom jasnych i zrozumiałych ram współpracy, minimalizując ryzyko przyszłych nieporozumień czy konfliktów.
Umowa inwestycyjna może zawierać różnorodne klauzule i warunki, w zależności od specyfiki danego przedsięwzięcia oraz potrzeb i oczekiwań stron. Typowe elementy, które mogą być w niej ujęte to m.in.: szczegółowy opis warunków finansowych inwestycji, takich jak wysokość inwestowanego kapitału. Wycena startupu oraz forma i harmonogram wpłat. Ponadto, umowa często określa prawa i obowiązki inwestora, w tym udział w zarządzaniu firmą, dostęp do informacji finansowych i operacyjnych, a także mechanizmy ochrony jego inwestycji.
Innym istotnym aspektem umowy inwestycyjnej są zapisy dotyczące wyjścia inwestora z inwestycji, określające warunki i sposób sprzedaży udziałów np. w przypadku oferty publicznej, sprzedaży inwestorowi strategicznemu czy buy-backu przez założycieli. Umowa może również zawierać postanowienia dotyczące rozstrzygania sporów oraz jurysdykcji właściwej dla ewentualnych postepowań sądowych.
Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej o umowie inwestycyjnej to przeczytaj nasz artykuł co powinna zawierać umowa inwestycyjna.
Zacznę od omówienia, czym różni się umowa inwestycyjna, od umowy spółki.
Umowa spółki to dokument prawny, regulujący zasady funkcjonowania i zarządzania spółką, odmienny od umowy inwestycyjnej, która koncentruje się głównie na warunkach finansowych i prawach inwestora. Podczas gdy umowa inwestycyjna jest zawierana między założycielami startupu a inwestorem, umowa spółki stanowi podstawę prawną funkcjonowania samej spółki, określając relacje między wspólnikami, ich prawa i obowiązki, jak również strukturę zarządzania.
Jednym z kluczowych aspektów umowy spółki jest ład korporacyjny, czyli zestaw reguł i procedur zarządzania firmą. W tej części umowy określa się strukturę organów spółki (zarząd, rada nadzorcza), ich kompetencje, sposób podejmowania decyzji oraz zasady reprezentowania spółki. Istotnym jest, by ład korporacyjny był przejrzysty i umożliwiał efektywne zarządzanie, jednocześnie zapobiegając nadmiernym komplikacjom w procesach decyzyjnych.
Kolejnym istotnym elementem jest regulacja przyszłych podwyższeń kapitału. Umowa spółki powinna zawierać zapisy dotyczące sposobu i warunków emisji nowych udziałów lub akcji, aby zapewnić równowagę między potrzebami finansowania, a interesami obcych wspólników. Szczególnie ważne jest to w kontekście kolejnych rund finansowania, które mogą wpłynąć na strukturę własnościową spółki.
Warto też uwzględnić postanowienia dotyczące programu ESOP (Employee Stock Ownership Plan), czyli programu udziałowego dla pracowników. ESOP może być kluczowym narzędziem motywacyjnym i zatrzymania talentów w spółce. Ważne jest więc aby umowa spółki precyzyjnie definiowała zasady przyznawania udziałów, ich rodzaj, okres vestingu czy warunki wykupu.
Na koniec, należy też zwrócić uwagę na odpowiednie sformułowanie postanowień umowy w taki sposób, by nie wydłużać procesów decyzyjnych i nie blokować możliwości podejmowania szybkich i skutecznych decyzji zarządczych. Kluczowe jest znalezienie balansu między koniecznością ochrony interesów wspólników, a potrzebą elastycznego i dynamicznego reagowania na zmieniające się warunki rynkowe.
Dużo więcej informacji o umowie spółki znajdziesz w naszym wcześniejszym artykule „co powinna zawierać umowa spółki?”
Proces inwestycyjny dobiega końca, gdy wszystkie warunki są spełnione, a strony są gotowe do podpisania umowy inwestycyjnej. „Signing list” to lista dokumentów wymaganych do finalizacji transakcji, która obejmuje umowę inwestycyjną i/lub umowę wspólników oraz wszelkie inne wymagane aneksy czy porozumienia. Kluczowe jest, aby dokumenty te precyzyjnie odzwierciedlały wcześniejsze ustalenia, zwłaszcza w zakresie praw i obowiązków każdej ze stron.
Po podpisaniu umów i przystąpieniu inwestora do spółki, ale przed formalnym zarejestrowaniem zmian w Krajowym Rejestrze Sądowym, często istnieje okres tymczasowych ustaleń. Może to obejmować tymczasowe zarządzanie wkładami inwestycyjnymi lub zastosowanie środków zabezpieczających do momentu rejestracji zmian. Ważne jest, aby te ustalenia były jasno sprecyzowane i zrozumiałe dla wszystkich stron, aby uniknąć nieporozumień i potencjalnych sporów.
Kluczowym elementem finalizacji inwestycji jest wpłata środków przez inwestora. Często odbywa się to poprzez rachunek escrow lub depozyt notarialny, co stanowi formę zabezpieczenia dla obu stron.
Ostatnim etapem jest zgłoszenie zmian w spółce do odpowiednich rejestrów. Wprowadzenie nowego inwestora lub inna zmiana w strukturze własnościowej wymagają aktualizacji danych w KRS. Ponadto, w ramach przepisów dotyczących przeciwdziałaniu praniu pieniędzy, niezbędne jest również zaktualizowanie informacji w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR). Proces ten wymaga dostarczenia odpowiednich dokumentów i warto również na tym etapie skorzystać z pomocy kancelarii prawnej, specjalizującej się w prawie korporacyjnych., aby zapewnić zgodność z obowiązującymi przepisami.
Inwestowanie w startupy w Polsce daje duże możliwości, ale wymaga starannej analizy, strategicznego podejścia i świadomego zarządzania ryzykiem. Proces inwestycji jest złożony i wieloetapowy, ale z odpowiednim przygotowaniem i wsparciem może prowadzić do znaczących korzyści zarówno dla inwestora, jak i startupu.
Dla inwestora to nie tylko możliwość osiągnięcia znacznego zwrotu z inwestycji, ale również okazja do uczestnictwa w rozwoju innowacyjnych technologii oraz modeli biznesowych. Jest to również moment, w którym inwestorzy mogą wykorzystać swoje doświadczenie, sieć kontaktów oraz zasoby, aby pomóc młodym firmom w skalowaniu ich działalności.
Z drugiej strony, dla startupów pozyskanie inwestora oznacza nie tylko dostęp do niezbędnych środków finansowych, ale również do cennych zasobów, takich jak mentoring, relacje biznesowe i wsparcie operacyjne. Inwestycja może również służyć jako ważny sygnał dla rynku i innych potencjalnych inwestorów, potwierdzając wiarygodność i potencjał rozwoju startupu.
Proces inwestycyjny staje się nie tylko katalizatorem wzrostu dla startupów, ale również ważnym elementem innowacyjnego biznesu.
