W erze cyfrowej, gdzie Internet i technologie przenikają wszystkie aspekty naszego życia, regulacje prawne muszą nadążać za dynamicznie rozwijającym się rynkiem cyfrowym.
Jednymi z najnowszych i najważniejszych aktów prawnych Unii Europejskiej w tej dziedzinie są – Rozporządzenie o Rynkach Cyfrowych (Digital Markets Act, DMA) oraz – Rozporządzenie o Usługach Cyfrowych (Digital Services Act, DSA), które weszły w życie w 2023 roku.
DMA and DSA to akty prawne przyjęte przez Unię Europejską w formie rozporządzeń. Oznacza to, że są one bezpośrednio wiążące i obowiązują we wszystkich krajach członkowskich UE bez konieczności implementacji do krajowego prawa, w przeciwieństwie do dyrektyw, które wymagają wdrożenia przez państwa członkowskie.
DMA ma na celu zapewnienie sprawiedliwej konkurencji na rynku cyfrowym oraz zapobieganie nadużyciom przez największe platformy internetowe.
DSA – o którym pisałam już w poprzednim wpisie – koncentruje się na uregulowaniu działalności platform internetowych w zakresie moderacji treści, przejrzystości algorytmów oraz odpowiedzialności za nielegalne treści. Oba te rozporządzenia razem tworzą kompleksowy ramowy zestaw regulacji, który ma na celu ochronę konsumentów i promowanie innowacyjności na rynku cyfrowym Unii Europejskiej.
Głównym celem Rozporządzenia o Rynkach Cyfrowych (DMA) jest przeciwdziałanie praktykom monopolistycznym oraz stworzenie bardziej zrównoważonego systemu cyfrowego. Rozporządzenie wprowadza rygorystyczne przepisy mające na celu regulację działalności tzw. „strażników dostępu” (gatekeepers), czyli największych platform cyfrowych, które wywierają ogromny wpływ na rynek i kontrolują dostęp do szerokiego grona użytkowników oraz przedsiębiorstw. Należą do nich m.in. Alphabet, Amazon, Apple, ByteDance, Meta, Microsoft czy Booking.
Rozporządzenie DMA nakłada obowiązki na firmy, które spełniają określone kryteria, takie jak:
Te kryteria są kluczowe dla określenia, które z nich będą podlegać regulacjom DMA.
Wybór „strażników dostępu” (gatekeepers) w ramach Rozporządzenia o Rynkach Cyfrowych (DMA) należy do Komisji Europejskiej, która analizuje zgłoszenia firm spełniających określone kryteria. Po ocenie danych i rynku, Komisja formalnie wyznacza firmy jako strażników dostępu, określając ich obowiązki. Status ten jest regularnie monitorowany, a w razie potrzeby aktualizowany, aby zapewnić, że rynek cyfrowy pozostaje konkurencyjny i otwarty.
Rozporządzenie DMA jest postrzegane jako krok milowy w regulacji rynku cyfrowego. Jego wprowadzenie ma na celu stworzenie bardziej sprawiedliwych warunków konkurencji, co może przynieść korzyści zarówno konsumentom, jak i mniejszym firmom technologicznym. Ułatwienie dostępu do rynku i ograniczenie nadużyć ze strony gigantów technologicznych może prowadzić do zwiększenia innowacyjności i różnorodności w sektorze cyfrowym.
Celem DMA jest zapobieganie monopolistycznym praktykom, które ograniczają konkurencję.
Przykładem takich regulacji jest zakaz faworyzowania własnych produktów na platformach, co ma uniemożliwić dominującym firmom tłumienie konkurencji. Przede wszystkim platformy nie będą mogły faworyzować własnych produktów kosztem konkurencji – oznacza to, że jeśli kupujesz coś w sklepie internetowym, nie zostaniesz sztucznie „zachęcony” do wyboru produktu właściciela platformy. Ponadto, firmy działające na takich platformach uzyskają dostęp do danych generowanych przez ich klientów, co pozwoli im konkurować na równych zasadach.
Dla konsumentów DMA oznacza większy wybór produktów i usług, lepszą ochronę prywatności oraz łatwiejszy dostęp do informacji. Transparentność w zakresie danych i rankingów pozwoli użytkownikom podejmować bardziej świadome decyzje zakupowe.
DMA stymuluje także innowacyjność i różnorodność w sektorze cyfrowym, zmuszając dominujących graczy do podnoszenia jakości swoich usług wspierając małe i średnie przedsiębiorstwa.
DMA również odnosi się do kwestii reklamy i plików cookies, wprowadzając przepisy, które mają na celu zwiększenie przejrzystości i ochrony prywatności użytkowników.
Rozporządzenie wprowadza zakaz wymuszania korzystania z określonych usług reklamowych przez platformy, które pełnią rolę "strażników dostępu". Oznacza to, że firmy nie będą mogły narzucać swoim partnerom obowiązku korzystania z ich własnych narzędzi reklamowych jako warunku dostępu do platformy.
DMA wymaga również transparentności w zakresie cen i polityk reklamowych, co pozwoli mniejszym firmom lepiej planować swoje kampanie reklamowe i konkurować na równych zasadach.
W kontekście plików cookies, DMA zakazuje łączenia danych osobowych użytkowników pochodzących z różnych usług bez ich wyraźnej zgody. Oznacza to, że platformy nie mogą automatycznie zbierać i łączyć danych użytkowników z różnych źródeł w celu tworzenia bardziej spersonalizowanych profili reklamowych, chyba że użytkownik wyraźnie na to pozwoli. Ponadto, DMA nakłada obowiązek większej transparentności w zakresie zarządzania plikami cookies, co daje użytkownikom większą kontrolę nad tym, jak ich dane są wykorzystywane.
Te przepisy mają na celu ograniczenie inwazyjnych praktyk reklamowych, które często naruszają prywatność użytkowników, oraz stworzenie bardziej przejrzystego i przyjaznego dla konsumentów środowiska cyfrowego.
Rozporządzenie o Rynkach Cyfrowych jest odpowiedzią Unii Europejskiej na wyzwania związane z dominacją największych platform cyfrowych. Wprowadza ona szereg obowiązków i zakazów dla strażników dostępu, mających na celu zapewnienie uczciwej konkurencji i ochronę konsumentów.
DMA stanowi ważny krok w kierunku bardziej transparentnego i zrównoważonego rynku cyfrowego, który może przynieść korzyści zarówno konsumentom, jak przedsiębiorcom działającym w Europie.
Dzięki wprowadzeniu tych regulacji, Unia Europejska stara się utrzymać równowagę pomiędzy wspieraniem innowacji, a ochroną rynku przed nadużyciami monopolistycznymi, co jest kluczowe dla dalszego rozwoju gospodarki cyfrowej.
