ESG to skrót od Environmental, Social, Governance, czyli środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny. To trzy obszary, które coraz mocniej wpływają na sposób działania firm – zarówno pod względem strategii, jak i obowiązków prawnych.
ESG stało się jednym z kluczowych tematów w Unii Europejskiej – nie tylko jako element odpowiedzialności biznesu, ale też jako przedmiot konkretnych przepisów, zwłaszcza dotyczących obowiązków raportowych firm.
Pierwszą ważną regulacją była Dyrektywa NFRD, która zobowiązała duże firmy do raportowania danych niefinansowych. Od 2023 roku zaczęła obowiązywać nowa dyrektywa – CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive), która znacząco poszerza zakres tych obowiązków.
Dyrektywa CSRD rozszerzyła zakres podmiotowy obowiązków raportowych, obejmując większą liczbę przedsiębiorstw, w tym także średnie firmy. Nowe regulacje wymagają uwzględnienia przez firmy m.in. celów klimatycznych, ochrony praw pracowniczych, zasad różnorodności oraz sposobów zarządzania ryzykiem.
Dyrektywa CSRD weszła w życie 5 stycznia 2023 r., a kraje UE miały czas na jej wdrożenie do 6 lipca 2024 r. W Polsce implementacja nastąpiła przez nowelizację ustawy o rachunkowości (uchwaloną 21 listopada 2024 r.).
ESG (Environmental, Social, Governance) to ramy, w których przedsiębiorstwa prezentują swoje podejście do kwestii środowiskowych, społecznych oraz ładu korporacyjnego. Innymi słowy, ESG to sposób, w jaki organizacje wykazują swoją odpowiedzialność i zrównoważone podejście do prowadzenia działalności.
W praktyce oznacza to raportowanie działań związanych m.in. z redukcją emisji CO₂, polityką zatrudnienia, warunkami pracy, przejrzystością zarządzania oraz przeciwdziałaniem korupcji.
Coraz więcej interesariuszy — w tym inwestorzy, instytucje finansowe, kontrahenci, klienci i pracownicy — oczekuje od firm nie tylko wyników finansowych, ale również transparentności w zakresie wpływu na otoczenie. Raport ESG staje się więc kluczowym narzędziem komunikacji, reputacji i zarządzania ryzykiem.
Dyrektywa CSRD poszerza grono podmiotów zobowiązanych do raportowania informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem, nakładając obowiązek na różne rodzaje jednostek w zależności od ich wielkości, działalności oraz lokalizacji.
Nowe regulacje nie obejmują jednak wszystkich firm jednocześnie – obowiązki będą wprowadzane etapowo, w zależności od skali działalności i rodzaju jednostki.
Duże spółki publiczne (zatrudnienie > 500 osób) spełniające co najmniej jeden z progów:
Inne duże przedsiębiorstwa, które spełniają co najmniej dwa z trzech kryteriów:
Notowane na giełdzie małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) spełniające co najmniej dwa z trzech kryteriów:
2027 (raportowanie w 2028):
Firmy spoza UE, które prowadzą działalność na terenie Unii Europejskiej (np. przez oddział lub spółkę zależną) i osiągają roczne przychody przekraczające 150 mln EUR w skali UE.
Dyrektywa CSRD precyzyjnie określa, jakie informacje powinny znaleźć się w raportach dotyczących zrównoważonego rozwoju. Przedsiębiorstwa objęte obowiązkiem raportowania muszą ujawniać kluczowe dane umożliwiające ocenę ich wpływu na środowisko, społeczeństwo i zarządzanie.
Poniżej przedstawiam szczegółowe obszary raportowania:
Model biznesowy i strategia firmy
Firmy muszą pokazać, jak ich działalność wpisuje się w założenia zrównoważonego rozwoju. Wymagane jest m.in. opisanie:
Dlaczego to istotne? Bo inwestorzy, banki czy partnerzy biznesowi chcą wiedzieć, czy firma jest przygotowana na przyszłość i potrafi zarządzać ryzykiem ESG.
Ryzyka związane z działalnością
Firmy są zobowiązane do identyfikacji i szczegółowego opisu ryzyk związanych z ESG, w tym:
Oczekiwane są również informacje o strategii zarządzania tymi ryzykami — czyli jak firma minimalizuje potencjalne straty lub kryzysy (np. związane z przerwami w łańcuchu dostaw, niezgodnością z przepisami).
Co warto zrobić? Przeprowadzić analizę ryzyk ESG z udziałem działów compliance, finansowego, HR i operacyjnego. Dobrze udokumentowana strategia ryzyka to podstawa wiarygodnego raportu.
Cele zrównoważonego rozwoju
CSRD wymaga od firm, by prezentowały konkretne i mierzalne cele ESG, takie jak:
Dobre praktyki: Cele powinny być zintegrowane z celami strategicznymi firmy i wspierane KPI (wskaźnikami efektywności), które można monitorować i raportować co roku.
Polityki związane z ESG
Raporty muszą zawierać informacje dotyczące polityk i systemów motywacyjnych wdrożonych przez przedsiębiorstwo, w tym:
Cel regulacyjny: Pokazać, że działania ESG nie są jedynie deklaracją, ale są realnie osadzone w systemie zarządzania i codziennych decyzjach operacyjnych.
Wskaźnik ESG
Ostatnim (i najbardziej praktycznym) elementem są twarde dane, czyli wskaźniki ESG, które pozwalają ocenić postępy i porównać działania między firmami. Przykładowe metryki:
Uwaga: Dane te powinny być mierzalne, możliwe do porównania w czasie i — w wielu przypadkach — podlegają weryfikacji zewnętrznej.
Gdzie jesteśmy teraz? Na początku warto przeprowadzić audyt wewnętrzny – sprawdzić, jakie działania w obszarze ESG firma już prowadzi, co jest udokumentowane, a gdzie są braki. To moment, żeby zidentyfikować luki względem nowych wymagań i odpowiedzieć sobie na pytanie czy nasz obecny model działania jest gotowy na nowe standardy raportowania
Jak chcemy działać. Na podstawie diagnozy warto stworzyć konkretny plan dostosowania firmy do CSRD – z wyznaczeniem celów, harmonogramu i osób odpowiedzialnych. Kluczowe jest, aby nie traktować tego procesu wyłącznie jako formalnego spełnienia wymogów regulacyjnych, ale jako element szerszej strategii biznesowej, wspierający długoterminowy rozwój i budowanie wartości firmy.
Teamwork. Raport ESG to nie zadanie wyłącznie dla działu compliance. To proces, który wymaga zaangażowania różnych zespołów, m.in. finansowego, HR, operacyjnego czy marketingowego. Dlatego tak ważne jest przeszkolenie pracowników by rozumieli, czym jest ESG, jak wpływa na ich codzienną pracę i jakich danych będą potrzebować.
Czas na wdrożenie. Następnym krokiem jest zbudowanie lub dostosowanie narzędzi, które pozwolą na zbieranie, analizowanie i raportowanie danych ESG często z różnych obszarów organizacji. Wiele firm decyduje się na wdrożenie dedykowanych systemów IT, które wspierają cały proces raportowania.
Raport, czyli Twoja komunikacja z rynkiem. Na końcu tego procesu firma opracowuje i publikuje raport ESG zgodny z wymogami CSRD i standardami ESRS. To nie tylko dokument spełniający obowiązki regulacyjne, ale również wizytówka organizacji, która pokazuje, jak odpowiedzialnie prowadzi swój biznes i jakie wartości reprezentuje.
Sztuczna inteligencja staje się coraz ważniejszym narzędziem we wspieraniu realizacji celów ESG w firmach.
Poniżej przedstawiam kluczowe obszary, w których może pomóc AI:
Zmienione przepisy wynikające z implementacji Dyrektywy CSRD oznaczają istotne zmiany dla przedsiębiorstw w Polsce, zwłaszcza w kontekście raportowania kwestii związanych z ESG. Nowe regulacje rozszerzają zakres obowiązków raportowych i wymagają bardziej szczegółowego podejścia do raportowania zrównoważonego rozwoju. Firmy, które dotychczas nie miały takich obowiązków, będą musiały dostosować swoje procesy i przygotować się na nowe wymagania.
Zakres raportowania ESG nie ogranicza się jednak wyłącznie do dyrektywy CSRD. W praktyce firmy będą musiały również uwzględnić rozporządzenie w sprawie Taksonomii UE, które określa, jakie działania można uznać za zrównoważone środowiskowo, oraz rozporządzenie SFDR (Sustainable Finance Disclosure Regulation), nakładające obowiązki informacyjne dotyczące wpływu na zrównoważony rozwój – zwłaszcza w sektorze finansowym.
