Ochrona danych osobowych stanowi jeden z najważniejszych elementów funkcjonowania każdej organizacji. W poprzednim artykule omówiłem, jak realizować prawa osób, których dane dotyczą, aby zapewnić pełną zgodność z RODO. Dziś skupię się na kolejnym istotnym aspekcie — procedurze retencji danych osobowych.
Procedura retencji danych osobowych
Procedura retencji danych osobowych to dokument, który określa zasady przechowywania i usuwania danych osobowych w organizacji. Jest to element zgodności z przepisami RODO (Ogólnego Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych), który pomaga zapewnić, że dane osobowe są przetwarzane tylko tak długo, jak jest to konieczne do realizacji celów przetwarzania.
Do czego służy procedura retencji danych osobowych?
- Określenie okresów przechowywania danych – ustala, jak długo poszczególne kategorie danych osobowych mogą być przechowywane, zgodnie z przepisami prawa lub potrzebami organizacji.
- Zgodność z RODO – zapewnia przestrzeganie zasady ograniczenia przechowywania danych (art. 5 ust. 1 lit. e RODO).
- Minimalizacja ryzyka naruszeń – poprzez regularne usuwanie niepotrzebnych danych, ogranicza się ryzyko wycieku, nieautoryzowanego dostępu czy innych naruszeń ochrony danych.
- Optymalizacja zasobów – usuwanie niepotrzebnych danych pozwala na bardziej efektywne zarządzanie zasobami organizacji (np. przestrzenią dyskową czy archiwami).
- Przejrzystość procesów – jasne zasady przechowywania i usuwania danych budują zaufanie klientów, pracowników i innych osób, których dane dotyczą.
- Zarządzanie ryzykiem prawnym – pozwala uniknąć konsekwencji związanych z przechowywaniem danych dłużej niż jest to dozwolone (np. kar finansowych).
Co zawiera procedura retencji danych osobowych?
- Określenie celów i podstaw przetwarzania danych – opisuje, dlaczego dane są gromadzone i jakie są podstawy prawne ich przetwarzania.
- Kategorie danych osobowych – wskazuje rodzaje danych podlegających retencji (np. dane pracowników, dane klientów).
- Okresy przechowywania danych – określa konkretne okresy retencji dla poszczególnych rodzajów danych, np.:
- dane księgowe: 5 lat (zgodnie z przepisami o rachunkowości),
- dane pracowników: 10 lat (zgodnie z przepisami prawa pracy),
- dane marketingowe: do momentu wycofania zgody przez osobę.
- Kryteria określenia okresów przechowywania – wyjaśnia, na jakiej podstawie określono czas retencji (np. przepisy prawa, potrzeby biznesowe).
- Zasady usuwania danych – określa, w jaki sposób dane będą usuwane lub anonimizowane po upływie okresu retencji.
- Procedura przeglądu i monitorowania retencji – wskazuje, jak często i w jaki sposób dane będą przeglądane w celu weryfikacji, czy mogą być usunięte.
- Odpowiedzialność – określenie osób lub działów odpowiedzialnych za monitorowanie retencji i usuwanie danych.
- Środki techniczne i organizacyjne – opis metod usuwania danych, np.:
- trwałe usunięcie z baz danych,
- fizyczne zniszczenie dokumentów papierowych,
- anonimizacja danych.
Co się robi z procedurą retencji danych osobowych?
- Opracowuje i wdraża – organizacja tworzy procedurę i wdraża ją we wszystkich procesach przetwarzania danych.
- Komunikuje pracownikom – wszyscy pracownicy odpowiedzialni za przetwarzanie danych powinni znać zasady retencji.
- Monitoruje przestrzeganie procedury – regularnie sprawdza się, czy dane są usuwane zgodnie z określonymi terminami.
- Aktualizuje – procedura powinna być aktualizowana przy zmianach w przepisach prawa lub procesach organizacji.
- Przeprowadza przeglądy danych – organizacja okresowo przegląda zbiory danych, aby zidentyfikować informacje, które powinny zostać usunięte.
- Wdraża narzędzia wspierające – można używać systemów IT, które automatyzują procesy retencji (np. automatyczne usuwanie danych po określonym czasie).
- Dokumentuje usunięcie danych – w przypadku usunięcia danych warto prowadzić rejestr usuniętych danych, aby mieć dowód na realizację procedury.
Kto musi stosować procedurę retencji danych osobowych?
Procedurę retencji muszą stosować wszyscy administratorzy danych osobowych oraz podmioty przetwarzające, niezależnie od wielkości organizacji. Jest to szczególnie ważne w:
- przedsiębiorstwach,
- instytucjach publicznych,
- organizacjach przetwarzających duże ilości danych osobowych.
Kto jest odpowiedzialny za nadzorowanie retencji danych osobowych?
W każdej firmie powinny zostać wyznaczone osoby odpowiedzialne za monitorowanie przestrzegania zasad retencji danych osobowych.
Najczęściej są to:
- Administratorzy Danych Osobowych (ADO) - odpowiedzialni za nadzór nad wdrożeniem procedury.
- Inspektor Danych Osobowych (IOD) - w organizacjach, które go posiadają pełnią rolę doradczą i nadzorującą w zakresie ochrony danych.
- Działy operacyjne (np. HR, IT, marketing) - odpowiedzialne za przestrzeganie procedury w swoich obszarach działalności, w tym za terminowe usuwanie danych, które nie są już potrzebne.
Jak AI zmienia podejście do retencji danych osobowych?
Sztuczna inteligencja może znacząco poprawić zarządzanie danymi osobowymi w zakresie retencji. Dzięki algorytmom analizującym dane, AI może automatycznie identyfikować informacje, które powinny zostać usunięte po upływie określonego okresu przechowywania.
Ponadto, inteligentne systemy mogą przeprowadzać analizy ryzyka związane z przechowywaniem danych i sugerować działania w celu minimalizacji ryzyka naruszeń ochrony danych. W połączeniu z technologiami automatycznego usuwania, jak np. anonimizacja danych, AI może wspierać organizacje w utrzymaniu zgodności z RODO, a także w optymalizacji procesów przechowywania danych.
Zastosowanie AI w analizie danych osobowych może pomóc więc w:
- Automatyzacji procesu retencji
- Ochronie danych
- Zapewnieniu zgodności z RODO
Podsumowanie
Procedura retencji danych osobowych to narzędzie do zarządzania cyklem życia danych osobowych. Określa ona, jak długo dane są przechowywane oraz kiedy i w jaki sposób należy je usunąć. Jej celem jest zapewnienie zgodności z przepisami RODO, optymalizacja procesów organizacyjnych oraz minimalizacja ryzyka związanego z przetwarzaniem danych. Regularne stosowanie i aktualizowanie procedury pomagają organizacjom efektywnie zarządzać danymi osobowymi i chronić prawa osób, których dane dotyczą.
Q&A - Procedura retencji danych osobowych
Kto wdraża procedurę retencji danych osobowych?
Zarząd spółki lub wyznaczony dział/Inspektor Ochrony Danych (IOD), ewentualnie inne osoby odpowiedzialne za zarządzanie danymi w organizacji.
Gdzie trzymać procedurę retencji danych osobowych?
W systemie zarządzania dokumentami, centralnej bazie polityk dotyczących ochrony danych lub w formie papierowej w dziale odpowiedzialnym za zarządzanie danymi.
Jak udostępnić procedurę retencji danych osobowych?
Poprzez wewnętrzny intranet, system zarządzania dokumentami, e-mail lub w ramach szkoleń dla pracowników, zapewniając dostęp wyłącznie osobom odpowiedzialnym za przestrzeganie zasad retencji.
Jakie dane powinny zostać usunięte?
Dane osobowe, które nie są już potrzebne do realizacji celów, dla których zostały zebrane, lub które przekroczyły określony okres przechowywania.
Kto jest odpowiedzialny za nadzorowanie procedury retencji?
Zarząd lub wyznaczony Inspektor Ochrony Danych (IOD) są odpowiedzialni za nadzorowanie procedury w organizacji.
Jak długo należy przechowywać dane osobowe?
Długość przechowywania danych zależy od celu ich przetwarzania, przepisów prawnych oraz wewnętrznych zasad organizacji.
Co zrobić, jeśli dane muszą zostać usunięte, ale są przechowywane w formie papierowej?
Dokumenty papierowe powinny zostać zniszczone przy użyciu niszczarki lub w inny sposób, który zapewni ich trwałe usunięcie.
Czy AI może pomóc w zarządzaniu retencją danych?
Tak, sztuczna inteligencja może wspierać proces automatycznego usuwania danych na podstawie zdefiniowanych kryteriów, co usprawnia proces retencji i zapewnia zgodność z RODO.
